Bir ülkede doğmak çoğu ülkenin kanunlarına göre o ülkenin vatandaşı olmak için yeterlidir. Bu nedenle hepimiz doğar doğmaz Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı oluyor ve Nüfus Müdürlüğünden aldığımız nüfus kağıdı ile okula kayıt olabiliyoruz, bankada hesap açabiliyoruz, şirket kurabiliyoruz ve bunun gibi çok daha fazla imkana sahip olabiliyoruz. Haymatlos olsaydık bu konularda zorluk yaşardık.
1948 yılında kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 15. Maddesinde;
Madde 15 :
a) Herkesin bir vatandaşlığa hakkı vardır.
b) Hiç kimse keyfi olarak vatandaşlığından ya da vatandaşlığını değistirmek hakkından yoksun bırakılamaz.
Denilmektedir.
Türkiye cumhuriyeti vatandaşı olduğumuz için haklarımız var ama yükümlülüklerimiz de var. Örneğin gerekli şartları sağlayan erkeklerin askere gitmesi, ticaret ve alış verişlerde vergi ödenmesi, bu ülkenin kanunlarına uyulması vatandaşlık yükümlülüklerimizdir.
Fakat nadiren de olsa bazı kişiler Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından çıkarılabilmektedir. Mesela kanunlarda sayılan bazı ciddi suçları işlemek veya suç örgütüne mensup olup ciddi suçları işleme potansiyeli olanlar mahkeme kararıyla vatandaşlıktan çıkarılabilir.
Bununla birlikte her suç işleyen vatandaşlıktan çıkarılmaz. Katiller , terör örgütü üyeleri, azılı dolandırıcılar dahi vatandaşlıktan çıkarılmamaktadır.
Peki kanunlara göre vatandaşlıktan çıkarılmak için hangi suçları işlemek gerekir ?
- Devletin birliğini ve Ülke bütünlüğünü bozmak,
- Anayasayı ihlal,
- Cumhurbaşkanına suikast ve fiili saldırı,
- Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne karşı suç,
- Hükümete karşı suç,
- Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ne karşı silahlı isyan,
- Silahlı örgüt kurma, yönetme,
- Bu örgüte üye olma,
- Üyesi olmadığı örgüt adına suç işleme,
- Üyesi olmadığı örgüt adına bilerek ve isteyerek yardım etme,
- Örgüt propagandası yapma ve örgüte silah sağlamak,
- Yukarıda sayılanlar aslında PKK ve DHKPC üyelerini de kapsamaktadır ama genel olarak teröristlerin vatandaşlıktan çıkarılması uygulaması yoktur.
Hiçbir ülkenin vatandaşı olmayan kişiye ne denir ?
Vatandaşlıktan çıkarılma hadisesi her ülkede vardır ve bunun evrensel ismi haymatlos tur. Bu kelime Almanca’dan dilimize ve diğer dillere kazandırılmıştır.
Haymatlos olmanın avantajları var mı ?
Hiçbir ülkenin vatandaşı değilseniz hiçbir kurala tabi olmayacağınız anlamına gelmiyor. Haymatlos kişiler bulunduğu ülkenin kanunlarına tabidir. Ticaret yaparlarsa vergilerini verirler, suç işlerlerse hapse atılırlar.
Ülkemizde Haymatlos olmanın hiçbir avantajı yoktur. Avrupa ülkelerinde ise Haymatlos kişiler oldukça dezavantajlı konumdadır.
